[In part 1, I dealt with heavy issues such as: belief vs science; what to do with ‘sacred’ texts; and, what to do with Mosque wealth. Part 2 is a more light-hearted segment about some very silly Bolsheviki errors in dealing with religion. All page numbers refer to Gabel’s book, And God Created Lenin.]
Problem 4: Denying the clergy citizenship rights after the overthrow of the ancient regime.
a) The Leftist position: The Bolsheviki attempts to socially undermine clerics were at times farcically inept. All clergy (from archbishops to low-income monks) were treated as cult members and denied certain rights. According to Gabel, “the restrictions placed upon them involved residence, citizenship, work, and taxes. The party even exhorted its members not to marry their children” (Gabel, 2005, p. 168). This last injunction must have made the children of the clergy taboo, and one would assume, devilishly desirable throughout the USSR. The pettiness of the Bolsheviks was one of their more despicable attributes: “During the hungry times of the 1920s, priests were permitted only the smallest food rations and were frequently refused ration cards altogether” (ibid., p. 169). The quasi-government League of Militant Atheists even suggested “that workers and peasants never invite a priest into their homes” (ibid., 170).
b) The problems with the Bolsheviki position: Cults and religions may share commonalities but ultimately, we are dealing with two distinct entities. To treat all religions as cultish is a strategic error of the highest order (ibid., p. 139). Likewise, to ignore the hierarchy within the clergy in terms of wealth and power is naïve. In Iran, some clerics represent the ruling class and have amassed huge fortunes from their connections to both the financial and industrial wings of capitalism. But many remain poor with no discernible labour power skills other than the ability to interpret God’s commands. To lump all these strands into one homogenous category is neither fair nor prudent. Lastly, certain tactics such as turban-flinging and spitting on clerics undermine the authority of clerics prior to the revolution. This is deliciously subversive. However, as soon as theocracy is overthrown, these tactics harden into sadism. At this stage, instead of undermining authority, they merely create victims and martyrs. And if there is one thing the mullahs are good at, it is their ability to play the victim and milk martyrdom. When Lenin was being sensible, he readily acknowledged that persecution is counterproductive (ibid., p. 117).
c) The working class communist alternative: we must create tactics and strategies that are flexible enough to be effective before, during and after the revolution. For instance, desecrating mosques and iconic relics or telling obscene anticlerical stories may prove subversive before and during the revolution, but once the regime is dismantled, these tactics rapidly become counterproductive.
On a related issue, I feel those clerics who are not directly implicated in persecuting the people should be given the opportunity to re-humanise themselves. Whilst the current exemption from work most clerics enjoy will be a thing of the past, we must not impose compulsory labour on them, as the Bolsheviks did (ibid., p. 121). To deny clerics full rights and turning them at the same time into ‘state officials’ who are economically dependent on the state (a strategy pursued by both Nicholas II and Lenin), is a mistake. Clerics should be offered the same opportunity to learn, develop and acquire skills as the rest of us.
Problem 5: After the overthrow of the theocracy, most clerics may decide to revert to their roles as sanctifiers of births, circumcision rites, marriage, and death. These roles provided them with power and wealth under the monarchy without the risk of being blamed for mismanaging society.
a) The Leftist position: The scattergun approach of the Bolsheviks was very hit and miss. According to Gabel, “during 1918 and 1919 the Bolsheviks executed at least twenty-eight bishops and thousands of clergy and laity for what the condemned felt were purely religious activities” (ibid., p. 116). But there were also more punitive forms of punishment. For instance, Article 237 of the Penal Code, issued in 1918, “forbade religious processions that might impede the movement of citizens … it was forbidden to ring church bells outside of service hours lest the ‘sounding of the tocsin’ lead to insurrection against the young regime” (ibid., p. 121). Even Christmas trees were banned and Santa Clause denounced as an ally of the kulaks (ibid. p. 325). Under Stalin, there was initially a severe period of religious persecution starting in 1929. For example, fasting was banned on medical and economic grounds. Religious symbols were ordered removed from public buildings. The Second World War witnessed a policy shift, since now Stalin needed the Orthodox Church to bolster the war effort. He began giving the Church concessions such as banning antireligious satire (ibid., p. 152). But at the same time, some sects, such as Tolstoyan sects, were crushed and members sent to Siberian camps (ibid., p. 426).
b) The problems with the Bolsheviki position: The Bolsheviks took away initiative from the people and transferred the mandate for fighting religion to the state. In other words, proletarian atheism was muted into bourgeois atheism. The problem with bourgeois atheism is that it does not go to the root of the matter. It raises a few logical arguments against superstition, blurts out a few pretty slogans, lights up a few firecrackers under the Pope’s ass, and ends up persecuting what it cannot slain. It was not just Lenin, Trotsky and Stalin who contradicted themselves in dealing with religion. The confusion continued in the post-Stalin era: Khrushchev assumed anyone remaining religious four decades into the establishment of the USSR paradise, must be psychotic. He oversaw a return to the “tsarist practice of using mental institutions as replacements for prisons” (ibid., p. 451). Brezhnev calmed the antireligious campaign but Konstantin Chernenko (remember him?) “made an effort to whip up some ideological fervor against religion” (ibid., p. 458). Even Gorbachev (the darling of the ‘West’) called for a “decisive and uncompromising struggle against manifestations of religion” (ibid.).
c) The working class communist alternative: It is one thing to see the clergy’s monopolisation of weddings, funerals, blessings and circumcision rites as a spiritual extortion racket. It is something else to know what to do about it. Thanks to the Bolsheviks, we know what does not work. The alternative is to expand proletarian autonomy and allow a general climate of criticality to flourish. Religion will find such an environment less conducive to its machinations. Use every cultural ceremony as an exercise to open up a dialogue about capitalism and religion. Encourage alternatives from below to develop and take the place of traditional rites. That, in the long run, is the only solution.
Problem 6: Monty Python's Life of Brian is profound. Lenin and the Bolsheviks were, in comparison, just silly buggers. In this last section, I have provided a few choice examples of their idiocy.
a) The Leftist position: Like any good capitalist, the Bolsheviks were very concerned about productivity and tried everything to raise it at the expense of the workers. In this regard, they were “unrelenting in their attempts to replace days of religious inefficiency (church holidays) with days of scientific effectiveness (labor)” (ibid., p. 196). Replace religion with the joys of wage-slavery. Great solution, mate, well done. Moreover, “it was seriously suggested that the days of the week be renamed as follows: Trade Union Day, Culture Day, Party Day, Soviet Day of Godlessness” (ibid., 198). Trust the puritanical Bolsheviks to forget Multiple-Orgasm Day. During the post-Stalinist interregnum, there was an attempt to eliminate the word ‘God’ from the Russian language and omit it from the dictionary (ibid., p. 447). Oh, for crying out loud. How fucking Orwellian can you get?
b) The problems with the Bolsheviki position: Mate, mate, listen mate. If you can’t see for yourself the sheer imbecility of such crazed schemes, maybe you should stop reading now. Do something else with your life. Revolutionary politics is obviously not your forte.
c) The working class communist alternative: We must understand religion as simultaneously capable of inflicting great pain on the people (occasionally providing solace), as well as being rather silly. The response must also match the silly-serious dialectical approach taken here.
[End of part 2]
چگونه با خدا نجنگیم؟ (قسمت دوّم)
[در بخش اوّل، من به بررسی مسائل سنگینی پرداختم، مسائلی مانند: مبارزۀ اعتقاد وعلم؛ سرنوشت متون «مقدّس»؛ و راه حلی برای انتقال ثروت مسجد به مردم. بخش دوّم این بلاگ نوشتار سادهتری است دربارۀ برخی اشتباهات بسیار احمقانۀ بلشویکها در مبارزه با مذهب. همه شماره صفحات اشاره دارد به کتاب گِیبِل بنام «و خدا لنین را آفرید». منظور از «جناح چپ سرمایه» افکار بلشویکی و سوسیال دمکرات است.]
مشکل شمارۀ چهارم: سلب حقوق شهروندی روحانیان پس از سرنگونی رژیم تزاری.
الف) موضع جناح چپ سرمایه: تلاش بلشویکها برای تضعیف روحانیون گاهی اوقات نادان جلوه می کرد و گاهی وقتها مضحکانه. مثلاً باهمه روحانیون (از اسقف اعظم گرفته تا راهبان کم درآمد) به عنوان اعضای فرقه ای رفتار می شد و بدین ترتیب از برخی حقوق شهروندی محروم می گشتند. منظور از «فرقه» اینجا گروه شبه مذهبی است که معمولاً در یکجا با هم زندگی کرده و تحت نفوذ رهبر پرجذبه ای قرار دارند و از عقاید افراطی پیروی می کنند. به گفته گِیبِل، «محدودیتهای اعمال شده بر روحانیان شامل اجازۀ اقامت، شهروندی، کاری و مالیاتی بود. حزب [بلشویک] حتی اعضای خود را تشویق می کرد که با فرزندان روحانیان ازدواج نکنند» (گِیبِل، 2005، ص 168). این دستور آخر فرزندان روحانیت را به تابوی جذاب جنسی تبدیل میکرد، و میتوان حدس زد که آنها را در سرتاسر اتحاد جماهیر شوروی بسیار مطلوب و خواستنی کرد! تنگ نظری و کوته اندیشی بلشویکها یکی از خصلت های نفرت انگیز آنان بود: "در دوران قحطی دهۀ 1920، کشیش ها فقط مجاز حداقلِ کارت جیرۀ غذایی بودند و خیلی وقتها ازگرفتن کارت جیره بندی به طور کلی منع می شدند" (همان، ص 169). «اتحادیه ملحدان مبارز» (The League of Militant Atheists) که یک گروه شبه دولتی بود حتی پیشنهاد کرد که «کارگران و دهقانان هرگز یک کشیش را به خانه خود دعوت نکنند» (ص 170).
ب) مشکلات موضع بلشویکی: فرقه و مذهب ممکن است با هم شباهت هایی داشته باشند، اما در نهایت امر، ما با دو نهاد متمایز سروکار داریم. فرض را بر این گذاشتن که همۀ ادیان فرقه ای هستند خطای راهبردی فوق العاده ایست (ص 139). به همین ترتیب، نادیده گرفتن سلسله مراتب ثروت و قدرت در درون طبقات روحانیت ساده لوحانه بنظر می رسد. در ایران، برخی از روحانیون نمایندۀ طبقۀ حاکم هستند و ثروت های هنگفتی از ارتباطات خود با هر دو جناح مالی و صنعتی سرمایه داری کسب کرده اند. در عین حال بسیاری از آنها فقیر باقی مانده اند و دارای هیچ نیروی کار قابل ملاحظه ای نیستند، جز مهارت در «تفسیر دستورات خدا». جمع کردن همه این جریانات در زیر یک مقوله نه منصفانه است و نه محتاطانه. در نهایت باید این را در نظر بگیریم که برخی تاکتیکها مانند عمامه افکنی و تف کردن بر روی روحانیون، فقط قبل از سرنگونی نظام جمهوری اسلامی کارساز است. امّا به محض سرنگونی حکومت دینی، این تاکتیک ها به یک نوع سادیسم تبدیل می شوند. در این مرحله به جای تضعیف اقتدار، صرفاً قربانی و شهید می سازد. و تاریخ نشان داده است که اگر آخوندها یک هنر واقعی دارند این همان تظاهر به مظلومیت است. زمانی که لنین معقولانه تفکر می کرد، کاملاً اذعان داشت که سادیسم، آزار و شکنجه نتیجۀ مطلوبی ندارد (همان، ص 117).
ج) بدیل کمونیستی طبقۀ کارگر: ما باید تاکتیک و استراتژی هایی طراحی کنیم که انعطاف پذیر باشند تا اینکه قبل، در حین و بعد از انقلاب موثر باشند. به عنوان مثال، هتک حرمت به مساجد و یادگارهای نمادین یا گفتن داستانهای ضدروحانی زشت ممکن است قبل و در طول انقلاب خرابکارانه باشد، اما پس از برچیده شدن رژیم، این تاکتیکها به سرعت نتیجۀ معکوس مییابند.
من معتقدم که به آن روحانیونی که مستقیماً در آزار و اذیت مردم شرکت نکردند، باید فرصت داده شود که انسانیت خود را بازیابند. البته معافیت کاری کنونی که اکثر روحانیون فعلاً از آن برخوردارند الغا خواهد شد، ما نباید مانند بلشویک ها کار اجباری را بر روحانیان تحمیل کنیم (همان، ص 121). سلب حقوق کامل روحانیون و تبدیل آنها به «مقامات دولتی» که از نظر اقتصادی به دولت وابسته هستند (راهبردی که نیکلاس دوم و لنین هر دو دنبال کردند)، اشتباه محض است. باید به روحانیون، مانند بقیۀ جامعه، فرصت هایی برای آموزش، توسعۀ فکری و کسب مهارت ارائه شود.
مشکل شمارۀ پنجم: پس از سرنگونی حکومت دینی، اکثر روحانیون ممکن است تصمیم بگیرند که به نقش قبلی خود به عنوان تقدیس ولادت، مراسم ختنه، ازدواج و مرگ برگردند. این نقشها بدون خطر سرزنش شدن برای سوء مدیریت جامعه، قدرت و ثروت برای آنها فراهم میکرد.
الف) موضع جناح چپ سرمایه: رویکرد بلشویکها به روحانیان بسیارالله بختی و بی رویه بود. به گفته گیبل، «در طول سالهای 1918 و 1919 بلشویکها دستکم بیست و هشت اسقف و هزاران روحانی وافراد عوام را به دلیل آنچه محکومان احساس میکردند فعالیتهای صرفاً مذهبی است، اعدام کردند» (همان، ص 116). اما اشکال تنبیهی دیگری نیز موجود بود. به عنوان مثال، ماده 237 قانون مجازات که در سال 1918 وضع شد، «راهپیماییهای مذهبی را که ممکن بود مانع آمدورفت شهروندان شود، ممنوع اعلام کرد... نواختن ناقوس کلیسا در خارج از ساعات خدمات ممنوع بود تا مبادا صدای ناقوس منجر به قیام علیه رژیم جوان شود» (همان، ص 121). حتی درخت کریسمس نیز ممنوع شد و بابانوئل به عنوان متحد کولاک ها محکوم شد (همان، ص 325).
در دوران استالین، ابتدا یک دوره شدید آزار و اذیت مذهبی از سال 1929 شروع شد. برای مثال، روزه گرفتن به دلایل پزشکی و اقتصادی ممنوع بود. دستور حذف نمادهای مذهبی از ساختمان های عمومی صادر شد. جنگ جهانی دوم شاهد تغییر سیاست بود، زیرا اکنون استالین به کلیسای ارتدکس برای تقویت ارتش نیاز داشت. استالین شروع به دادن امتیازاتی به مذهب شد، مثلاً مانند طنزهای ضد مذهبی ممنوع شد (همان، ص 152). اما در عین حال برخی از فرقه ها مانند فرقۀ تولستویی درهم شکسته شدند و اعضای آن به اردوگاه هایی در سیبری فرستاده شدند (همان، ص 426).
ب) مشکلات موضع بلشویکی: بلشویکها ابتکار عمل را از مردم سلب کردند و مأموریت مبارزه با دین را به دولت واگذار کردند. به عبارت دیگر، بیخدایی پرولتری به بیخدایی بورژوایی تبدیل گشت. مشکل آتئیسم بورژوایی این است که به اصل موضوع نمی رود. چند استدلال منطقی علیه خرافات مطرح میکند، چند شعار زیبا به زبان میآورد، چند ترقه را زیر ماهتحت پاپ روشن میکند، و در نهایت چیزی را که نمیتواند بکشد آزار میدهد. این فقط لنین، تروتسکی و استالین نبودند که در برخورد با دین تناقضاتی نشان دادند. این سردرگمی در دوران پس از استالین نیز ادامه یافت: خروشچف تصور میکرد که هر کسی که چهاردهه پس از تأسیس آرمانشهر اتحاد جماهیر شوروی هنوز مذهبی باقی مانده، بدون شک باید مریض روانی باشد. استفاده از موسسات روانپزشکی به عنوان جایگزینی برای زندان که در زمان تزاری معمول بود دوباره توسط خروشچف احیا شد (همان، ص 451). برژنف کارزار ضد مذهبی را تا حدی آرام کرد، اما کنستانتین چرننکو (او را به خاطر می آورید؟) «کوشش کرد تا شور و حرارت کارزار ایدئولوژیکی علیه مذهب را تشدید دهد» (همان، ص 458). حتی گورباچف (عزیز «غرب») خواستار «مبارزه قاطع و سازش ناپذیر علیه مظاهر دینی» شد (همانجا).
ج) بدیل کمونیستی طبقۀ کارگر: درک اینکه انحصار روحانیون در مراسم عروسی، تشییع جنازه، تبرک و ختنه یک نوع فساد گانگستری است بسیار آسان است. مشکل این است که با این حقیقت چگونه مبارزه کنیم؟ به لطف بلشویکها، ما می دانیم که چه تاکتیکی علاج کار نیست. تنها بدیل عملی این است که استقلال پرولتاریا و جوعمومی انتقاد، گسترش پیدا کند. دین چنین محیط انتقادی را مساعد نخواهد یافت. باید از هر مراسم فرهنگی برای ادامۀ گفتگو درباره وجه اشتراک سرمایه داری و دین استفاده کنیم. جایگزینهای انقلابی را تشویق کنیم تا بتدریج جای مناسک سنتی را بگیرند. دردرازمدت این روش تنها راه حل است.
مشکل شمارۀ ششم: «زندگی برایان» (مونتی پایتون، ۱۹۷۹) فیلم عمیقی است. در مقایسه با این فیلم، لنین و بلشویکها افرادی نادان و ابله بودند. در این بخش آخر، من چند نمونه از حماقت آنها را ارائه کرده ام.
الف) موضع جناح چپ سرمایه: مانند هر سرمایه دار مسئولی، بلشویک ها به شدت نگران افت بهره وری بودند و همواره تلاش می کردند تا بهره وری را به هزینۀ کارگران بالا ببرند. در این راستا، آنها «در تلاشهای خود برای جایگزینی روزهای ناکارآمد مذهبی ( مثلاً تعطیلات کلیسا) با روزهای اثربخش علمی ( مثل روز کار) بی وقفه بودند»(همان، ص 196). لذت بردگی مزدی را جایگزین دین کنید. آفرین، راه حل عالی است، صد آفرین! علاوه بر این، «به طور جدی پیشنهاد شد که روزهای هفته به این صورت تغییر نام داده شوند: روز اتحادیه کارگری، روز فرهنگ، روز حزب، روز بی خدایی» (همان، 198). تنها روزی را که دوستان بلشویکمان فراموش کردند روز ارگاسم بود! در دوران پس از استالینیسم، تلاشی برای حذف کلمه «خدا» از زبان روسی و حذف آن از فرهنگ لغت صورت گرفت (همان، ص 447). آدم از این همه حماقت گریش می گیره. انگاری این بلشویکها می خواهند کتاب 1984 جورج اُورول را تجسم کنند.
ب) مشکلات موضع بلشویکی: دوست، عزیز، رفیق، برادر، خواهر، ترانس، گوش کن. اگر خودتان نمیتوانید حماقت محض چنین طرحهای دیوانهواری را درک کنید، شاید باید همین الان خواندن را متوقف کنید. یه کار دیگه با زندگیت انجام بده. بدیهی است که در سیاست استعداد زیادی ندارید. بدون شک هنر شما در رشتۀ دیگری است!
ج) بدیل کمونیستی طبقۀ کارگر: ما باید درک کنیم که مذهب می تواند در عین حال هم عذاب زیادی به جامعه تحمیل کند، هم می تواند گهگاهی مرهمی تسکین دهنده برای بعضی ها باشد، و همچنین می تواند گاهی اوقات بسیار مضحک و احمقانه باشد. رویکرد دیالکتیکی پرولتاریا هم می باید در عین حال هم جدی باشد و هم مضحک!
[پایان قسمت دوّم]
Комментарии