The January 2023 burning of a Quran in Sweden by those euphemistically referred to as ‘far-right extremists’ has once again focused attention on the act of book burning. Here I take a deeper look.
Phenomenology of book burning
I have been fascinated by book burning ever since watching François Truffaut's masterpiece, Fahrenheit 451 (the temperature at which paper supposedly burns). It is a gorgeous movie and the cinematography provides a memorable experience.
Aesthetically a burning book can be a beautiful thing, even if intellectually it gnaws at something vital inside of us. The way its edges are engulfed first, then the paper crumbles in protective anticipation of the flames reaching its centre, and the final whoosh, signifying the moment the battle is conceded. As Kate Flint argues, “images of books that have been destroyed through negligence or catastrophe or as the result of acts of war or the nibbling teeth of mice … compel us to think about a number of questions. What, exactly, is lost when a book is destroyed – and what possibilities are released?”[1]
In biblioclasty (book destruction), as with everything else, context is all. The person doing the deed, the motivations behind it and the intended audience, all have a say in how it is interpreted. In order to better make sense of it, the Italian author Umberto Eco describes three kinds of biblioclasty: fundamentalist biblioclasty (the one I'm mostly concerned with here); biblioclasty through neglect; and biblioclasty out of interest. I venture to suggest there might be at least one other form of book burning, but I think I should deal with it below, after I have provided a brief historical survey of the phenomenon.
History of book burning
How does Eco’s classification hold up under a closer historical scrutiny? Book burners are a diverse bunch, after all.
At the heart of the fundamentalist impulse to burn is a return to an imaginary golden age. Having written his book the Tao Te Ching, the Chinese philosopher Lao-Tzu proposed, “Eliminate the wise, exile the geniuses, and that will be more useful to the people.”[2] Many years later another philosopher, Ayatollah Khomeini, writes A Clarification of Questions (رساله توضیح المسائل) and attempts the same approach to nullifying competitors.
One of the earliest novels I read as a teenager, John Steinbeck’s The Grapes of Wrath was publicly burned in 1939 by the librarians of the St Louise Public Library. Ironically one of the most recent books I have read, Kurt Vonnegut’s Slaughterhouse Five, was also sent to the furnace in 1973 by the custodian at Drake’s elementary/high school. Even the wonderful Harry Potter books have not been immune from the anger of fundamentalist churches at Alamogordo, New Mexico and Charleston, South Carolina. Them darn Yankees sure like their barbeques.
Denis Diderot’s Pensées philosophiques (1764) was burned for its alleged atheism by the Paris parliament and that was followed by the burning of Jean Jacques Rousseau’s Émile (1762). A few years later the honour of having their work burnt by idiots fell to Baron d’Holbach and Voltaire. The Land of Liberty was not always generously liberal.
There is another group of book burners who may have fundamentalist tendencies, but are also indulging in biblioclasty for explicitly political gain. This is, I suppose, what Eco meant by ‘biblioclasty out of interest’. Oliver Cromwell, the puritan bourgeois leader of the English revolution, falls under this category. Once he set his face against the further escalation of the revolution, Cromwell persecuted radicals and burned dissenting tracts. Under his rule as Lord Protector books, pamphlets, broadsheets and newsbooks were consigned to the flames. Cromwell’s was but a mild tantrum compared to the rage of the Roman Emperor Diocletian (d. 311 AD), who ordered leading Manichaeans be burnt alive along with their scriptures. And Avesta, the Zoroastrian ‘holy’ book, had to be reconstructed from memory, because the original was destroyed in the fire that engulfed Persepolis. The fire was initiated deliberately by a drunken Alexander after his conquest of the city.
Today most people would associate book burning with fascism. Franco’s troops wreaked havoc in Barcelona. It is estimated that 72 tons of books, from bookshops, publishers, and both private and public libraries were annihilated for their ‘communist’ contents. Not to be outdone by their Spanish affiliates, the Nazis destroyed millions of books. Fernando Báez even argues, “the bonfire of books inspired the crematory ovens.” The resistance to the holocaust also had its counterpart in resistance to book burning. Ghettoized Jews would risk their lives in order to hide Jewish books and manuscripts from Nazi overlords.[3] As Iranians, we instinctively knew what the Islamisation of Iranian culture would entail, because we were already familiar with the attempted Aryanization of German culture.
Islam and book burning
Islam has been both the victim of book burning and the perpetrator of odious acts of biblioclasty. The 1219 Mongol invasion ordered by Genghis Khan did immense damage to libraries throughout the Islamic world. Books and manuscripts were destroyed at Bokhara, Nishapur and Merv. In 1256 the Alamut library of the Hashashin fell, and the Mongols burned, by some estimates, one and a half million books. Baghdad and Damascus were sacked a number of times and each time the accumulated knowledge of their citizens were turned into ash.
Ironically the early caliphs were also great Quran burners. Each tried to make the Quran more standardised. When the third Caliph, Uthman, came to power, all the verses he considered authentic were collected, and any alternative verses that stood in contradiction to his official Quran were destroyed. Sometime between 650 and 656, a committee appointed by Uthman is believed to have produced a singular version in seven copies. Every Muslim province was sent a copy and ordered “any other Quranic materials, whether written in fragmentary manuscripts or whole copies, be burnt.” A state building empire with an emerging feudal backbone needed a single sacred book, not endless nuanced theological bickering.
There is also the strange case of Jabal-e-Noor al-Quran (جبل نورالقرآن), or ‘Mountain of Quranic Light’. This is a museum on the outskirts of Quetta dedicated to preserving only one book, the Quran, so as to prevent fragments or wholes from desecration. But the brothers who established the museum are now planning to turn it into Pakistan’s first-ever Quran-recycling plant. Unfortunately for them, whilst they were waiting for theological and legal paper work to come through, the museum became a shrine for thousands of devotees and a hot political potato. Jabal-e-Noor is a fascinating take on Fahrenheit 451. First, reactionaries fetishise one book as an implicit criticism of all others, and then they decide to recycle it as cheap cardboard.[4]
Recent Book burnings in Iran
Islamic fascists both at the beginning of their rule in Iran (1978-79) and today when they are nearing the end, have been responsible for torching numerous radical bookshops. Sometimes as they avenged themselves on the offending books you would hear the chant: “Islam forever victorious, communism done, dusted and bust.” (اسلام پیروز است، کمونیسم نابود است). If you are involved in a fierce class struggle with the working class and fast running out of arguments, Fahrenheit 451-ing your enemies’ books becomes an attractive option. Both Mohammad and Khomeini were acutely aware of the need to win culture wars. They did so, by all means necessary.
The 1978-79 attacks were orchestrated and extended in two directions: having burnt down the shops, fascists would identify bookshop workers, and assault them or destroy their vehicles; alternatively, the same group of thugs would be taken to smash another set of striking workers, in another part of town. These tactics were pursued systematically throughout Iran.[5]
In late December 2022 a bookshop in the northern city of Babol was torched by Islamists. In the past, this would have caused despondency and fear. This time people turned up to provide moral support and leave flowers. Students of the nearby university left notes in the broken shop-window comparing the arsonists to Mongol invaders. The attack had backfired.
Conclusions:
Umberto Eco’s classification of biblioclasty captures most (by not all) forms of book burning. Eco does not account for an imaginary 12-year old Iranian boy, who having read the Quran was so dismayed by its lack of logic and consistency that he took his copy to the backyard and there, away from prying eyes, burnt it to cinders. He did not do so to show off, or destroy an entire culture, or ‘out of interest’, as Eco puts it. He did it out of shame and defiance. Ashamed, for millions of adults too dim to see what the boy clearly saw in the book, and defiance against all authoritarian authors, even those published by God Ltd. ‘Secret biblioclasty out of shame and defiance’- that is what Eco missed. Eco analysed what is lost when a book is destroyed very well, but forgot that in exceptional circumstances, burning a book can release possibilities, either for an entire social class or an imaginary 12-year old boy.
Fernando Báez says when you burn a book you are not burning an object but limiting memory, imagination and identity. Reactionaries do it to cause social amnesia and control the people. In the age of information technology this statement requires amending since there now exists far smarter ways of limiting our memory, imagination and identity. Biblioclasty now becomes a sign of desperation.
Because this is a blog and I wanted to keep things short, I have analysed book burning in isolation. But where it still occurs, biblioclasty should not be analysed in isolation from other assaults on culture. Attacks on paintings, theatres, cinemas, and dancehalls are part of the same atavistic reflex.
When it comes to book burning I do not choose the lesser of two reactionary evils. I do not side with either European anti-Islam neo-fascists, or Iranian xenophobes. I agree with our dear comrades, the Melancholic Troglodytes (غارنشینان مالیخولیایی), who once had this to say about an earlier book burning feud: “As insecure cross-burning Afghani Muslims are once more provoked into performing victimhood by insecure Quran-burning American pastors, the proletariat must posit a world beyond all sacred artifacts.” Yes, siree, that is my position too. A world beyond sacred artifacts, sounds good to me.
Predictions
I predict:
Salman Rushdie’s The Satanic Verses will be publicly read by Iranians during future demonstrations against the Islamic Republic.
Photographs of Ayatollahs are already being burnt on the streets of Iran. I predict Islamic codices, including the Quran, will be publicly burned during the next phase of the revolution. As a working class atheist what should my attitude be, I wonder?
A post-Islamic Iran will be a carnival of embodied books. As in the last scene of Fahrenheit 451 each of us will become the repository of one subversive book, to be recited around camp fire. The only problem is I know that with my luck I will end up having to memorise Das Kapital, Vol. IV. Oh dear Lord, anything but the Theories of Surplus Value. It’s freaking mumbo jumbo, mate, and I wager written by a monkey with a typewriter.
Postscript (added 08 May 2023):
Today, fascists proudly informed the world of their latest handiwork. Two more working class Iranians have been executed. I didn't know either of them personally but I feel the loss of kindred spirits. As I write these lines, I raise a glass of blood-wine to Yusuf Mehrdad and Sadrollah Fazeli-Zare.[5]
The state charged them with various sin-crimes: the promotion of atheism; blasphemy and insulting the religion of Islam and their messenger boy, Mohammad.
One was accused of burning the Quran and uploading a clip onto Telegram. He was the father of three. The other was a cabinet-maker and a carer. Both were far too intelligent for this world.
فارنهایت 451 و التهابِ جنگِ طبقاتی در ایران
در ژانویه 2023 سوزاندن نسخه ای از قرآن در سوئد توسط کسانی که به صورت تعبیری از آنها به عنوان "افراطی های دست راستی" یاد می شود، بار دیگر توجه جهان را بر عمل کتاب سوزی متمرکز کرد. در اینجا من نگاه عمیق تری به این پدیده می اندازم.
پدیدارشناسیِ کتاب سوزی
من از زمان تماشای شاهکار سینمایی فرانسوا تروفو (François Truffaut)، یعنی فیلم «فارنهایت 451» (درجه حرارتی که ظاهراً کاغذ در آن می سوزد)، مجذوب کتاب سوزی شدم. فیلم فوق العاده ای است و فیلمبرداری آن تجربه ای به یاد ماندنی به بیننده ارائه می دهد.
از نظر زیباییشناسی، یک کتاب سوزان میتواند چیز زیبنده ای باشد، حتی اگر از نظر فکری و اخلاقی اینکار روح ما را برنجاند. در ابتدا، لبههای کتاب خاکستر می شود، سپس مرکز آن در انتظار رسیدن شعلۀ آتش فرو میریزد، و بالاخره صدای ویژی ازش بلند می شود که که نشاندهندۀ لحظۀ اِعطای نبرد به آتش است. همانطور که کِیت فلینت (Kate Flint) استدلال میکند، «تصاویر کتابهایی که در اثر سهل انگاری یا فاجعه یا در نتیجۀ اعمال جنگی یا نیش زدن دندان موش از بین رفتهاند ... ما را وادار میکند به بعضی مسائل فکر کنیم. بطور مثال، وقتی کتابی از بین میرود، دقیقاً چه چیزی از دست میرود و متقابلاً چه فرصتهایی پیش می آید؟»[1]
در کتاب-ویرانگری (تخریب یا سوزاندن کتاب Biblioclasty)، مانند هر مسئلۀ دیگری، زمینه بسیار اهمیت دارد. شخصی که این عمل را انجام می دهد، انگیزه هایش و مخاطبان مورد نظرش، همگی در نحوۀ تفسیر ویرانگری نقش دارند. فیلسوف ایتالیایی، اومبِرتو اِکو (Umberto Eco)، برای درک بهتر این پدیده، سه نوع کتاب-ویرانگری را توصیف میکند: کتاب-ویرانگری که به دست بنیادگرایان انجام می شود (که در اینجا توجه بیشتری به آن دارم)؛ کتاب-ویرانگری از طریق غفلت؛ و کتاب-ویرانگری برای منافع جویی (سیاسی یا مالی). محتاطانه پیشنهاد می کنم حداقل یک شکل دیگر از کتاب-ویرانگری وجود دارد، اما ترجیح می دهم در زیر و پس از ارائه یک بررسی تاریخی مختصر از این پدیده، به آن بپردازم.
تاریخچۀ کتاب سوزی
آیا بعد از یک بررسی تاریخی چیزی از طبقهبندی اکو باقی میماند؟ سؤال در اینجاست، زیرا کتاب ویرانگرایان بسیار متنوعی در طول تاریخ با انگیزه های متفاوتی به نابودی کتاب کمر بستند.
انگیزۀ اصلی بنیادگرای کتاب-ویرانگر، بازگشت به «عصر طلایی» تخیلی است. فیلسوف چینی لائوتسه پس از نوشتن کتاب خود به نام «تائو ته چینگ» توصیه کرد: «عاقلان را از بین ببرید، نوابغ را تبعید کنید و این برای مردم مفیدتر خواهد بود».[2] سالها بعد فیلسوف دیگری به نام آیت الله خمینی «رساله توضیح المسائل» را می نویسد و با همین رویکرد لائوتسه تلاش می کند تا رقبایش را باطل کند.
یکی از اولین رمان هایی که در نوجوانی خواندم، «خوشه های خشم» جان اشتاین بک بود که در سال 1939 توسط کتابداران کتابخانه عمومی سنت لوئیز به آتش کشیده شد. از قضا یکی از جدیدترین کتاب هایی که خوانده ام، کتاب «سلاخ خانه شمارۀ پنج» اثر کرت وانه گت، نیز در سال 1973 توسط سرپرستان مدرسۀ ابتدایی/دبیرستان دریک (Drake) به کورۀ آتش فرستاده شد. حتی کتابهای شگفت انگیز هَری پاتِر (Harry Potter) نیز از خشم کلیساهای بنیادگرا در آلاموگوردو، نیومکزیکو و چارلستون، کارولینای جنوبی مصون نبوده اند. بنیادگرایان عزیز آمریکایی یکم بیش از معمول عاشق کوره سازی اند!
«اندیشه های فلسفی» دنی دیدرو (1764) به دلیل ادعای بیخداییاش توسط پارلمان پاریس سوزانده شد و به دنبال آن کتاب «امیل» ژان ژاک روسو (1762) نیز سوزانده شد. چند سال بعد، افتخار سوزاندن آثارشان توسط بی شعوران به بارون دولباخ و ولتر رسید. سرزمین آزادی (یعنی فرانسه) همیشه سخاوتمندانه آزادطلب نبوده.
البته بنظرم هستند کسانی که به بیش از یکی از گروهبندیهای اکو تعلق دارند. مثلاً بنیادگرایانی هستند که فقط به دلایل مذهبی کتاب سوزی نمی کنند بلکه صریحاً برای بیشبرد منافع سیاسی شان مرتکب این کار می شوند. اولیور کرامول (Oliver Cromwell)، پاکدین مسیحی و رهبر بورژوای انقلاب انگلستان، را در نظر بگیرید. هنگامی که کرامول مصمم شد با تشدید بیشتر انقلاب ضدیت کند، رادیکال ها را تحت تعقیب قرار داد و روزنامه های مخالفان را سوزاند. تحت حکومت او به عنوان لُردِ محافظ (The Lord Protector)، کتابها، جزوات، اعلامیه های عمومی و روزنامههای خبری به آتش کشیده شد. البته سختگیری مذهبی کرامول هیچ بود در مقایسه با خشم امپراتور روم دیوکلسین (متوفی 311 پس از میلاد)، که دستور داد مانوی های برجسته و دارای نفوذ را همراه با کتاب مقدسشان زنده زنده بسوزانند. و اوستا، کتاب «مقدس» زرتشتیان، باید از حافظه بازسازی میشد، زیرا اصل آن در آتشی که تخت جمشید را فرا گرفت، از بین رفت. آتش سوزی که می گویند عمداً توسط اسکندر مست پس از فتح شهر آغاز شد.
امروزه بیشتر مردم کتاب سوزی را با فاشیسم مرتبط می دانند. سربازان فرانکو در بارسلونا ویرانی به بار آوردند. تخمین زده می شود که 72 تُن کتاب، از کتابفروشی ها، ناشران، و کتابخانه های خصوصی و عمومی به دلیل محتوای «کمونیستی» آنها نابود گشت. نازی ها برای اینکه از همقطاران اسپانیایی خود عقب نیفتند، میلیونها کتاب نابود کردند. فرناندو بائس (Fernando Baez) استدلال میکند که «آتش سوزی کتاب الهامبخش کورههای آدم سوزی شد». مقاومت در برابر هولوکاست نیز مشابه خود را در مقاومت در برابر کتاب سوزی داشت. یهودیان که در گتو اسیر فاشیستها بودند جان خود را به خطر می انداختند تا کتاب ها و دست نوشته های یهودی را از دست اربابان نازی پنهان کنند.[3] ما ایرانیان به طور غریزی میدانستیم که اسلام سازیِ فرهنگِ ایرانی چه چیزی را در پی خواهد داشت، زیرا به لطف تاریخ با تلاش آریاییسازیِ فرهنگِ آلمان آشنا بودیم.
این جالب است که در طول تاریخ، اسلام هم قربانی کتاب سوزی بوده و هم مرتکب کتاب-ویرانگری شده است. حملۀ مغول در سال 1219 به دستور چنگیزخان صدمات زیادی به کتابخانههای سراسر جهان اسلام وارد کرد. کتابها و نسخه های خطی زیادی در بخارا، نیشاپور و مرو نابود شد. در سال 1256 الموت حشاشین سقوط کرد و مغولان طبق برخی تخمین ها یک و نیم میلیون کتاب در کتابخانۀ الموت را سوزاندند. بغداد و دمشق چندین بار غارت شدند و هر بار دانش انباشته شهروندانشان به خاکستر تبدیل شد.
از قضا خلفای اولیه اسلام نیز قرآن سوزان بزرگی بودند. هر کدام تلاش کردند تا قرآن را بیشتر یکدست کنند. با روی کار آمدن خلیفه سوم، عثمان، تمام آیاتی که وی معتبر می دانست، جمع آوری شد و آیات جایگزینی که با قرآن رسمی او مغایرت داشت، از بین رفت. گمان میرود که بین سالهای 650 تا 656 بعد از میلاد مسیح، کمیتهای که توسط عثمان منصوب شده بود، هفت نمونۀ استاندارد از رسمی ترین و یکدست ترین نسخۀ قرآن را تنظیم کردند. به هر استان مسلمان نشین یک نسخه فرستاده شد و دستور داده شد که «هر گونه مطالب قرآنی دیگر، خواه در نسخه های خطی تکه تکه شده یا نسخه های کامل، سوزانده شود». یک امپراتوری که در حال دولتسازی و ایجاد ساختار فئودالی جدید است به کتاب مقدس یکدستی نیاز دارد، نه جدالهای بیپایان الهیاتی.
مورد عجیب جبل نورالقرآن یا «کوه نور قرآن» نیزجالب توجه است. این موزه ای در حومه کویته (پاکستان) است که به حفظ تنها یک کتاب، یعنی قرآن، اختصاص یافته است تا از هتک حرمت آن جلوگیری شود. اما برادرانی که این موزه را تأسیس کردند اکنون در حال برنامه ریزی برای تبدیل آن به اولین کارخانه بازیافت کاغذ قرآن در پاکستان هستند. یعنی می خواهند این نسخه های کامل و ناقص قرآن را به کاغذ تبدیل کنند و بفروشند. متأسفانه در حالی که این دو سرمایه دار در انتظار تکمیل کارهای علمی و حقوقی این کارخانه بودند، موزه به زیارتگاه هزاران متعصّب مذهبی و یک معضل جنجال آمیز سیاسی تبدیل شد. جبل نورالقرآن برداشتی جالبی از فارنهایت 451 است. در ابتدای کار، مرتجعین یک کتاب را برای انتقاد ضمنی از همه کتابهای دیگر به درجۀ تقدس ارتقاء می دهند، و سپس تصمیم می گیرند آن را به عنوان مقوای ارزان بازیافت کنند.[3]
کتاب سوزی های اخیر در ایران
فاشیست های اسلامی چه در آغاز حکومت خود در ایران (1978-1979) و چه امروز که به پایان خط نزدیک شده اند، مسئول به آتش کشیدن کتابفروشی های رادیکال متعددی بوده اند. گاهی اوقات در حین انتقام آمیزی از کتابهای «توهینآمیز»، این شعار را سر می دادند: «اسلام پیروز است، کمونیسم نابود است».
البته اگر درگیر یک مبارزه شدید طبقاتی با طبقۀ کارگر هستید و منطق شما را به سرعت ترک می کند، آتش کشیدن کتابهای دشمنتان به گزینۀ جذابی تبدیل می گردد. هم محمّد و هم خمینی به شدّت از لزوم پیروزی در جنگهای فرهنگی آگاه بودند. آنها این هدف را با هر وسیله ای دنبال می کردند.
حملات 1978-1979 در دو جهت سازماندهی و گسترش یافت: از طرفی فاشیست های اسلامی با آتش زدن مغازه ها، کارگران کتابفروشی را شناسایی می کردند و به آنها حمله می نمودند یا وسایل نقلیۀ آنان را تخریب می کردند. از طرفی دیگر، همان گروه از اراذل و اوباش را میبردند به نقطهای دیگر از شهرتا گروه دیگری از کارگران اعتصابی را در هم بشکنند. این تاکتیک ها به طور سیستماتیک در سراسر ایران دنبال می شد.[4]
در اواخر دسامبر 2022 یک کتابفروشی درشهر بابل توسط اسلامگرایان به آتش کشیده شد. در گذشته، این امر باعث ناامیدی و ترس مردم می شد. اما این بار مردم برای حمایت معنوی و تقدیم گل در محل حاضر شدند. دانشجویان دانشگاه مجاور یادداشت هایی را در ویترین شکسته مغازه گذاشته بودند که به صراحت آتش افروزان را با مهاجمان مغول مقایسه می کرد. به کمک این نوع فعالیت، حملۀ فاشیستها خنثی شد و حتی شاید دقیقتر باشد بگوییم نتیجۀ معکوس داشت.
نتیجه گیری:
1. طبقهبندی اومبرتو اکو از کتاب-ویرانگری اکثر اشکال این پدیده را درست به تصویر میکشد، اما لااقل یک نوع کتاب-ویرانگری را فراموش می کند. اکو از یک پسر تخیلی دوازده ساله ایرانی که پس از خواندن قرآن به قدری از عدم منطق و شعور آن به خشم آمده بود که نسخه خود را به حیاط خلوت برد و آنجا دور از چشمان کنجکاو به آتش کشید، حرفی نمی زند. این پسر نوجوان اینکار را برای خودنمایی، یا تخریب یک فرهنگ، یا به قول اکو، «بدنبال منافع» انجام نداد. او اینکار را از روی شرم و سرپیچی انجام داد. مایه شرمساری او میلیونها بزرگسال بسیار کم مخ هستند که قادر نیستند آنچه را که پسر به وضوح در کتاب میبیند، ببینند. و سرپیچی که از خود نشان می دهد در واقع اِبراز مخالفت با همه نویسندگان مستبد است، حتی نویسندگانی که توسط ناشر اعظم یعنی خود جناب آقای خدا چاپ می شوند. کتاب-ویرانگری یک پسر دوازده ساله که ریشه در شرم و نافرمانی دارد- این است حقیقتی که اومبرتو اکو آنرا ندیده گرفت. اکو به خوبی تجزیه و تحلیل کرد که وقتی یک کتاب نابود می شود چه چیزهایی از دست می رود، اما فراموش کرد که در شرایط استثنایی، سوزاندن یک کتاب می تواند فرصتی سیاسی و جهش فکری برای یک طبقۀ اجتماعی یا یک پسربچۀ 12 ساله به ارمغان بیاورد.
2. از طرفی دیگر فرناندو بائس یادآور می شود که وقتی کتابی می سوزد، فقط یک شی را نمی سوزانید، بلکه حافظه، قوۀ تخیل و هویت مردم را نیز نابود می کنید. مرتجعین برای ایجاد فراموشی اجتماعی و کنترل مردم این کار را انجام می دهند. البته در عصر فناوری اطلاعات، این بیانیه نیاز به اصلاح دارد، زیرا اکنون راههای آسانتری برای محدود کردن حافظه، قوۀ تخیل و هویت ما موجود است. امروزه کتاب-ویرانگری-دولتی مکانیزم کنترل عقب افتاده ای بنظر می رسد؛ نشانه ای از استیسال سیاسی، نه قدرتمندی.
از آنجا که این یک وبلاگ است و من می خواستم مطالب را بطور خلاصه مطرح کنم، کتاب سوزی را به طور جداگانه بررسی کردم. اما در واقع کتاب-ویرانگری نباید جدا از سایر حملات به فرهنگ تحلیل شود. حمله به نقاشی، تئاتر، سینما و سالن رقص بخشی از همان جریان ارتجایی است.
اما وقتی صحبت از کتاب سوزی می شود، من از بین دو شرِ ارتجاعی، شر کوچکتر را انتخاب نمی کنم. من هم با اروپائیان نئوفاشیست ضد اسلام مبارزه می کنم و هم با بیگانه هراسان ایرانی. اینجا با رفقای عزیزمان، «غارنشینان مالیخولیایی»، کاملاً موافقم که زمانی در مورد نزاع قبلی کتاب سوزی چنین گفته بودند: «در حالیکه کشیشان آمریکاییِ قرآن سوز، مسلمانان افغانی را به صلیب سوزی تحریک می کنند، پرولتاریا باید جهانی فراتر از تمام این مقدسات تصنعی تجسم کند». بله داداش، جایگاه من هم همین است. ایجاد دنیایی فراتر از تمام خرافات و تعصّبات و تصنعات مذهبی، هدف مناسبی بنظرم می رسد.
پیش بینی ها
من پیش بینی می کنم که:
1. ایرانیان «آیات شیطانی» سلمان رشدی را در تظاهرات آتی علیه جمهوری اسلامی در ملأ عام قرائت خواهند کرد.
2. عکس های آیت الله ها هم اکنون در خیابان های ایران سوزانده می شود. من پیشبینی میکنم در مرحلۀ بعدی انقلاب، قرآن علناً به آتش کشیده شود. به عنوان یک کارگر الحادگرا که در عین حال از کتاب سوزی منزجر است نمی دانم نگرش من به این عمل باید چگونه باشد؟
3. ایرانِ پس از اسلام، کارناوالی از کتاب های تجسم یافته خواهد بود. مانند آخرین صحنۀ فیلم «فارنهایت 451»، هر یک از ما مخزن یک کتاب خرابکارانه خواهیم شد. این کتابها را در اطراف آتشِ اردوگاه می خوانیم و برای هم قرائت می کنیم. تنها مشکل این است که مطمئنم با شانس بدی که من دارم قرعۀ کتابخوانی جلد چهارم سرمایۀ مارکس بنام من میفته! جلل الخالق، حاضرم هر کتابی را حفظ کنم جز «نظریه های ارزش اضافی» مارکس را. درک این کتاب غیر ممکن است، رفیق، و من شرط می بندم که توسط یک میمون با ماشین تحریر نوشته شده!
پس نوشته (08 ماه مه 2023):
امروز فاشیست های جمهوری اسلامی با افتخاربچه گانه ای، جهان را از آخرین هنرنمایی خود مطلع کردند. دو کارگر ایرانی دیگر اعدام شدند. من شخصاً هیچکدام از آنها را نمی شناختم اما احساس می کنم دو تن ازهمقطاران معنوی خود را از دست داده ام. در حالیکه این سطور را می نویسم، برای یوسف مهرداد و صدرالله فاضلی زارع، جام شرابی بلند می کنم.[5]
دولت آندو را به جنایات و گناهان مختلفی متهم کرد: ترویج الحاد؛ هتک حرمت؛ و اهانت به اسلام و محمد.
یکی متهم به سوزاندن قرآن و آپلود کلیپ آن در تلگرام شد. او پدر سه فرزند بود. دیگری کابینت ساز بود و در عین حال ازخویشاوندی پرستاری می کرد. بیش از اندازه برای این دنیا شعور داشتند و این دنیا شایستگیِ هیچ کدامشان را نداشت.
Footnotes:
[1] Flint, K. (2014). The Aesthetics of Book Destruction. In: Partington, G., Smyth, A. (eds) Book Destruction from the Medieval to the Contemporary. New Directions in Book History. Palgrave Macmillan, London. https://doi.org/10.1057/9781137367662_10
[2] I have relied heavily in this section on the excellent book by Fernando Báez, (2008). A Universal History of the Destruction of Books: From Ancient Sumer to Modern Iraq. Atlas & Co, New York.
[3] My source for this claim is a wonderful lecture by Richard Ovenden, entitled, 'Attacks on Knowledge from Ashurbanipal to Trump'. Available at https://www.gresham.ac.uk/watch-now/ashurbanipal-trump
[4] There is an interesting piece on this museum here https://www.dawn.com/news/1243274 and a number of short video clips, for instance, here: https://www.youtube.com/watch?v=SE-PRs6Soks
[5] This section is based on a recent Farsi blog by Abbas Shahrabi, which can be found here, کتابسوزان از آغاز حکومت اسلامی (radiozamaneh.com)
[6] Details about this are scarce but I have verified it with four sources: BBC Persian https://www.bbc.com/persian/articles/cv2d0pzr9x1o and The Independent Iran hangs two men for blasphemy amid ‘alarming’ surge in executions (msn.com) as well as https://www.dw.com/fa-ir/دو-نفر-در-ایران-به-اتهام-توهین-به-مقدسات-اعدام-شدند/a-65545925 and https://www.presstv.ir/Detail/2023/05/08/702969/Iran-executes-two-men-over-blasphemy-desecration-Islamic-values
Kommentare